Mổ xoang có khỏi hẳn không? Phương pháp tốt nhất + cách chăm sóc

Bệnh nhân viêm xoang nặng thường được chỉ định mổ. Vậy nhưng, mổ xoang có khỏi hẳn không? Phương pháp tốt nhất và cách chăm sóc ra sao?

Mổ xoang hay còn gọi là phẫu thuật xoang mũi là phương pháp tiểu phẫu đơn giản giúp khắc phục các vấn đề như viêm xoang, xoang bị sưng, chảy nước dịch, xoang có mủ, thường xuyên đau đầu, chóng mặt,… Tùy vào tình trạng bệnh lý mỗi người mà bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định nên mổ hay không. Cùng với đó là phương pháp và cách chăm sóc cụ thể.

Khi nào cần mổ viêm xoang?

Xoang là những vị trí hốc rỗng nằm tại hốc xương và sọ mặt, nhiệm vụ của xoang là làm ấm không khí trước khi vào phổi và xoang cũng ảnh hưởng một phần đến giọng nói của mỗi người nhờ khả năng cộng hưởng âm thanh. Trong đó xoang mũi là khu vực đầu tiên tiếp nhận nguồn không khí hít vào, và là vị trí dễ bị nhiễm khuẩn, virus nhất nếu không may người bệnh hít phải các xúc tác gây bệnh.

Bệnh viêm xoang là căn bệnh đường hô hấp phổ biến, triệu chứng đi kèm gồm: tình trạng bít tắc xoang, trong xoang có dịch mủ, chảy nước mũi, ngạt mũi, đau mũi, đau đầu, khó chịu,… Viêm xoang cũng được phân thành hai nhóm cấp tính và mãn tính. Trường hợp bạn bị viêm xoang cấp tính không bao giờ phải mổ, trừ trường hợp viêm xoang biến chứng nhiễm trùng, có mủ lan rộng hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Các chuyên gia hô hấp tại bệnh viện Tai Mũi Họng đã nhận định phương pháp điều trị nội khoa được ưu tiên trong điều trị viêm xoang. Trường hợp phải mổ xoang mũi áp dụng cho bệnh nhân dùng thuốc kéo dài nhưng không cải thiện. Do xoang mũi là một cấu trúc quan trọng trên so mặt, khi thực hiện mổ xoang sẽ tác động ít nhiều đến cấu trúc này và thay đổi quy tắc tự nhiên trong cơ thể.

Nhìn ở góc độ đông y, những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp nếu chỉ ở mức nhẹ đều không cần thiết phải mổ. Khi phẫu thuật, can thiệp vào cấu trúc giải phẫu học sẽ phá hỏng những tổ chức mũi xoang, cũng như một số mao mạch khác liên quan. Dưới tác dụng của thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh thì phần lớn người bệnh sau khi mổ, hệ miễn dịch suy giảm. Điều này giải thích lý do tại sao khi bệnh tái phát người bệnh khó điều trị hơn so với ban đầu.

Vì thế mặc dù mổ viêm xoang mũi là phương pháp hiện đại, có thể giải quyết bệnh lý nhanh chóng nhưng chỉ được áp dụng khi bác sĩ chỉ định. Những đối tượng bệnh nhân được ưu tiên phẫu thuật xoang mũi bao gồm:

• Người mắc bệnh viêm xoang mãn tính và bị tắc nghẽn những lỗ thông mũi xoang do thịt dư.
• Người có cấu trúc xoang mũi bất thường, cụ thể như mỏ móc trong xoang quá lớn, do vẹo vách ngăn.
• Bệnh nhân có polyp mũi, các lỗ thông mũi xoang quá nhỏ, lỗ thông mũi xoang đôi…
• Người bệnh bị viêm xoang do nấm, bị tắc nghẽn cơ học của mũi xoang.
• Trường hợp xuất hiện các biến chứng viêm tấy ở mắt, giảm thị lực, áp xe quanh ổ mắt, có dấu hiệu nguy cơ viêm màng não…
• Bệnh nhân bị viêm xoang mãn tính không đáp ứng thuốc điều trị.

Sau khi mổ xoang có khỏi hẳn không?

Mổ xoang mũi là thủ thuật nhanh, đơn giản và có thể loại bỏ những tổn thương tại xoang triệt để. Mặc dù vật nhiều bệnh nhân vẫn tỏ ra nghi ngờ về tính hiệu quả của phương pháp này. Thực tế, các chuyên gia đã khẳng định không có phương pháp điều trị nào chữa dứt điểm được bệnh viêm xoang, bởi sau phẫu thuật bệnh nhân vẫn có thể tái bệnh. Điều này phụ thuộc vào sự nghiêm túc của bệnh nhân sau mổ, về chế độ nghỉ ngơi, ăn uống hay sử dụng thuốc đúng liều dùng quy định hay không.

Tuy nhiên phần lớn những bệnh nhân sau mổ xoang đều cảm thấy hài lòng vì các triệu chứng được xử lý triệt để. cấu trúc xoang khỏe mạnh sau mổ có thể duy trì từ vài năm đến vài chục năm nếu người bệnh chú ý chăm sóc. Các chuyên gia bác sĩ cũng ghi nhận phẫu thuật là cách dứt điểm tình trạng viêm xoang mãn tính hay tái phát nhiều lần. Những triệu chứng như chảy nước mũi, nghẹt mũi, khó thở, sổ mũi hay đau đầu…đều thuyên giảm rất rõ rệt sau phẫu thuật.

Với những trường hợp đặc biệt, mổ xoang được thực hiện kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng ở hệ hô hấp hiệu quả. Phổ biến là các chứng nhiễm trùng lây lan, bệnh viêm tai giữa, bệnh viêm màng não, và nguy cơ giảm thị lực khi dây thần kinh thị giác bị chèn ép.

Sở dĩ tình trạng bệnh viêm xoang tái phát sau khi mổ là do sự chủ quan của người bệnh. Một phần đến từ các cấu trúc bất thường của các khối polyp trong mũi. Tỷ lệ tái phát nằm ở nhóm nguy cơ phát sinh cao như người bệnh u xơ nang, bệnh nhân tiểu đường hay dị ứng quanh năm. Trong đó hơn 60% các trường hợp hút thuốc lá sau khi mổ xoang mũi cũng rất dễ gặp phải rủi ro này.

Nên chọn cách mổ xoang theo phương pháp nào là tốt nhất?

Phẫu thuật nội soi mũi xoang

Hiện nay phẫu thuật nội soi mũi xoang (FESS – Functional Endoscopic Sinus Surgery) là phương pháp được áp dụng chủ yếu để khắc phục các vấn đề về xoang mũi. Mổ xoang bằng phương pháp nội soi mất từ 1 – 2 tiếng bao gồm thời gian gây mê. Bằng cách sử dụng ống nội soi thông qua lỗ mũi đến xoang giúp bác sĩ quan sát toàn bộ hốc mũi rõ ràng.

Phương pháp không gây đau hay can thiệp đến các mô nghiêm trọng. Bằng dụng cụ nội soi mở rộng lỗ thông xoang, bệnh nhân sẽ được lấy đi những phần mô có bệnh và đảm bảo toàn vẹn cấu trúc mô lành. Mổ xoang theo phương pháp nội soi khá an toàn, ít tổn thương, bệnh nhân không phải nhét bấc mũi sau mổ. Hiện nay tại các bệnh viện chuyên khoa, đa khoa hàng đầu như Bệnh viện Tai Mũi Họng, Đại Học Y Dược,… mổ nội soi được xếp vào nhóm phương pháp mổ thường quy, mang lại hiệu quả điều trị tốt.

Ưu – nhược điểm của mổ viêm xoang bằng phương pháp nội soi

Mổ xoang mũi có tên gọi chính xác là phẫu thuật nội soi mũi xoang” . Phương pháp này có những ưu điểm và hạn chế nhất định nhưng vẫn được đánh giá vượt trội so với phẫu thuật truyền thống lâu đời. Cụ thể những điểm mạnh – yếu của mổ xoang mũi nội soi là:

Ưu điểm

• Nhanh chóng: Thời gian mổ nội soi từ 15-20 phút chưa kể gây mê, sau mổ từ 2 – 3 tiếng thì bệnh nhân có thể về nhà sớm
• Tính an toàn: Phương pháp mổ nội soi không tác động đến các vùng mô khác, đầu dò nội soi chỉ tác động trực tiếp vào vùng mô bị bệnh và ít xâm lấn.
• Phục hồi nhanh: Phương pháp mổ nội soi không gây ra những tổn thương sâu, bệnh nhân không mất nhiều máu, tổn thương cục bộ nên hồi phục nhanh.
• Hiệu quả cao: Giải quyết trực tiếp vùng xoang bị bệnh, phần lớn bệnh nhân đáp ứng hồi phục ngay sau khi điều trị.
• Không biến chứng: Hạn chế được nguy cơ biến chứng do mất máu, phòng các nguy cơ sau mổ như áp xe nhãn cầu, áp xe sọ…

Nhược điểm

• Tái phát: Sau khi mổ xoang, bệnh viêm xoang có thể tái phát trong điều kiện thích hợp, đặc biệt là những người mắc bệnh tiểu đường, cao huyết áp, người thường xuyên hút thuốc…
• Rối loạn chức năng sinh lý ở mũi: Sau khi mổ, một phần mô được nạo bỏ có thể làm thay đổi cấu trúc giải phẫu tự nhiên ở hệ thống xoang mũi, điều này có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của mũi.
• Đề kháng yếu: Hơn 40% bệnh nhân sau mổ dễ mắc các bệnh liên quan đến hô hấp hơn sau khi mổ. Do ảnh hưởng từ thuốc giảm đau và kháng sinh. Điều này khiến bệnh dễ tái phát và điều trị khó khăn hơn.

Quy trình phẫu thuật nội soi xoang mũi 

Mổ nội soi xoang mũi tuy là trung phẫu đơn giản nhưng quy trình chi tiết cần được thực hiện đúng tiêu chuẩn. Bệnh nhân nên chọn những cơ sở y tế uy tín cùng trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao. Để thực hiện phẫu thuật mổ viêm xoang, bệnh nhân được phẫu thuật trong phòng mổ. Trước và sau khi mổ, bệnh nhân cần tuân thủ yêu cầu điều trị của bác sĩ chuyên khoa. Theo quy định, quy trình mổ viêm xoang sẽ thực hiện theo các bước như sau:

• Trước tiên bệnh nhân sẽ tiến hành gây mê và bác sĩ thao tác đặt một ống bằng nhựa (ống nội khí quản) vào sâu bên trong miệng của bệnh nhân. Ống nội khí quản có tác dụng giúp bệnh nhân hô hấp trong quy trình thao tác khi phẫu thuật.
• Bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật thông qua ống nội soi kết hợp quan sát hình ảnh trên màn hình. Bệnh nhân không bị rạch bên ngoài. Bằng đối chiếu từ hình ảnh và các thao tác bằng dụng cụ nội soi, bác sĩ sẽ biết được những vùng bị tổn thương của xoang mũi và tiến hành nạo bỏ chúng.
• Song song với việc loại bỏ các bệnh tích bên trong mũi xoang, bác sĩ sẽ thực hiện nới rộng lỗ thông xoang, giúp phục hồi các dẫn lưu trong các xoang để khôi phục chức năng mũi. Sau đó các thao tác chỉnh hình vách ngăn mũi, đốt cuống mũi và cắt cuống mũi được thực hiện dễ dàng hơn.

Sau phẫu thuật, người bệnh có thể không nhận thấy cơn đau trong khoảng 24h đầu do tác dụng của thuốc giảm đau. Để tránh trường hợp mất máu, bệnh nhân được chèn hai miếng xốp vào hốc mũi trong 24 – 48 giờ, khi máu không còn thì bác sĩ sẽ lấy miếng xốp này ra. Sau phẫu thuật, người bệnh cần phải nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách để chức năng xoang được phục hồi.

Một số triệu chứng thường gặp sau mổ viêm xoang bao gồm tổn thương ống lệ hoặc túi lệ, bít lấp lỗ thông xoang hàm. Người bệnh có thể bị phù nề dưới da hoặc tràn khí dưới da nhưng những triệu chứng này có thể được xử lý đơn giản khi bạn đến bệnh viện theo dõi sớm.

Hướng dẫn cách chăm sóc sau nội soi mũi xoang

Bệnh nhân sau mổ xoang cần chú ý chăm sóc hậu phẫu đúng cách, đây là điều kiện vô cùng quan trọng để phòng biến chứng. Đồng thời khi xoang được chăm sóc đúng cách sẽ tăng tốc độ phục hồi, các triệu chứng khó chịu như ngứa rát, sưng đau hay mũi chảy dịch sẽ được khắc phục nhanh chóng.

Nếu như không chăm sóc tốt, ngược lại bệnh nên sẽ có nguy cơ bị chảy máu kéo dài, nhiễm trùng, biến dạng sống mũi… Nguyên tắc chăm sóc dành cho người bệnh sau khi thực hiện phẫu thuật mổ xoang gồm có:

• Bạn cần tránh xì mũi trong vòng 1 tuần sau mổ, tốt nhất nên tránh các yếu tố kích thích khiến bạn hắt hơi trong thời gian này.
• Mỗi ngày bạn nên vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý 2 lần, buổi sáng và tối và vệ sinh răng miệng trước khi đi ngủ, sau khi thức dậy.
• Trong thời gian nghỉ ngơi, người bệnh nên tránh đến nơi đông người hay tiếp xúc với người có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm, cảm cúm, để không gây nhiễm trùng cho vết mổ.
• Sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ sau mổ xoang, chủ yếu là các loại thuốc giảm đau hay kháng sinh nên bạn hãy uống cùng nhiều nước để cơ thể xử lý dược tính tốt.
• Nếu như thuốc được chỉ định không đáp ứng hiệu quả triệu chứng thì cần báo ngay với bác sĩ để được thay đơn thuốc phù hợp.
• Không sử dụng thuốc steroid để thay thế cho thuốc chống viêm Acetaminophen trong bất kỳ trường hợp nào.
• Tránh một số thói quen trong sinh hoạt tác động đến vùng mũi như lau mặt quá mạnh, nhai quá mạnh…
• Không nên tập thể dục, bơi lội hay mang vác vật nặng, di chuyển bằng máy bay trong ít nhất 2 tuần đầu sau mổ xoang.
• Hạn chế sử dụng máy lạnh, giữ ấm cho vùng mũi trong thời gian chờ đợi hồi phục, bạn cũng nên tránh tác dụng lực mạnh lên vùng mũi cho đến khi vết mổ hoàn toàn lành lặn.
• Sau khi mổ, bạn nên hoạt động tình dục trong vòng 3 ngày đầu vì các vận động mạnh có thể tác động đến khu vực vừa mới phẫu thuật.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh,  trong 3 ngày đầu tiên bệnh nhân chỉ nên ăn những thực phẩm mềm, lỏng, uống nhiều nước và sữa.
• Bổ sung đủ nước cho cơ thể, tăng cường nhóm trái cây, sữa chua và rau củ để hỗ trợ đề kháng, chống viêm. Rau của xanh cũng giúp bệnh nhân cải thiện được tình trạng tiêu chảy và táo bón sau khi dùng thuốc gây mê.
• Hạn chế dùng các loại thực phẩm khô cứng, khó tiêu, thức ăn cay nóng sau khi mổ, bạn cũng không nên uống rượu bia, cà phê, hay dùng nhiều thực phẩm có chứa muối.
• Theo dõi tình trạng hồi phục để phát hiện sớm các  triệu chứng bất thường. Nếu như bạn có dấu hiệu như sưng nóng vùng mũi, đau mũi, đau đầu, ê buốt trán, mắt mờ, buồn nôn, mặt bầm tím, sốt cao, khó thở, đau dữ dội thì bạn nên đến bác sĩ để được kiểm tra ngay.

Mổ xoang có khỏi hẳn không còn phụ thuộc vào cách chăm sóc của bệnh nhân sau khi mổ. Bài viết đã cung cấp các thông tin cần biết về phương pháp điều trị này. Nếu bạn nhận thấy triệu chứng viêm xoang có nguy cơ tiến triển và tái phát nặng hơn thì người bệnh nên chủ động thăm khám ngay để bác sĩ tư vấn về phương pháp phẫu thuật mổ xoang mũi cụ thể. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần chú ý chăm sóc thật tốt để nhanh chóng hồi phục và phòng ngừa bệnh tái phát.

Bài viết liên quan: Chi phí mổ viêm xoang mũi mới nhất (từng phương pháp)