[Từ A- Z] Viêm mũi dị ứng mãn tính: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Viêm mũi dị ứng mãn tính thường diễn biến dai dẳng, dễ tái phát. Người bệnh do đó bị giảm sút sức khỏe và hiệu suất công việc.

Bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính xảy ra khi tình trạng sưng niêm mạc mũi do dị ứng kéo dài hơn 4 tuần liên tiếp. Trên thực tế, bệnh lý này không quá nguy hiểm và hiếm khi đe dọa đến sức khỏe. Tuy nhiên, sớm phát hiện và điều trị sẽ giúp người bệnh tránh được những phiền toái không mong muốn.

Viêm mũi dị ứng mãn tính là gì?

Viêm mũi dị ứng mãn tính là thuật ngữ y tế đề cập đến tình trạng viêm niêm mạc mũi do dị ứng kéo dài hơn 4 tuần liên tiếp. Bệnh có mối liên hệ mật thiết với yếu tố cơ địa nên rất khó điều trị hoàn toàn, có tính chất dai dẳng và dễ tái phát.

Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng nói chung và viêm mũi dị ứng mãn tính nói riêng đều không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, các triệu chứng này có xu hướng tiến triển dai dẳng gây ảnh hưởng đến hoạt động sinh hoạt, chất lượng cuộc sống, giấc ngủ và hiệu suất học tập – làm việc.

Hơn nữa, hiện tượng viêm niêm mạc mũi kéo dài còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp khác. Không giống với các bệnh hô hấp do viêm nhiễm, viêm mũi dị ứng là hệ quả do hoạt động bất thường của hệ miễn dịch. Vì vậy, bệnh lý này còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến phản ứng dị ứng như hen suyễn, nổi mề đay mẩn ngứa và viêm da cơ địa.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng mãn tính

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây viêm mũi dị ứng mãn tính vẫn chưa được xác định. Ở những cá thể mắc bệnh, hệ miễn dịch có xu hướng sản sinh immunoglobulin E (IgE) khi tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng (dị nguyên) như phân hoa, mạt bụi, lông thú cưng, nấm mốc, hóa chất, mùn cưa, thuốc lá,… có trong không khí.

Khi IgE trong huyết tương tăng lên, histamine được giải phóng ra khỏi phức hợp với protein và gây viêm ở niêm mạc mũi. Ngoài ra ở một số trường hợp, histamine còn gây ra phản ứng ngoài da.

Dị nguyên là yếu tố trực tiếp kích thích triệu chứng của viêm mũi dị ứng bùng phát. Tuy nhiên các chuyên gia cho biết, các yếu tố này chỉ gây viêm mũi dị ứng ở một số trường hợp nhất định.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bị viêm mũi dị ứng, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Thực tế cho thấy, người bị viêm mũi dị ứng thường có tiền sử gia đình mắc các bệnh liên quan đến cơ địa như hen suyễn, viêm xoang dị ứng, viêm mũi dị ứng hoặc viêm da cơ địa.
• Mắc các bệnh cơ địa: Người mắc bệnh hen suyễn, viêm da cơ địa hoặc viêm xoang dị ứng có thể phát triển các bệnh lý liên quan đến cơ địa như viêm mũi dị ứng và ngược lại.
• Cấu trúc mũi bất thường: Các dị tật bẩm sinh về cấu trúc mũi như vẹo mũi, gai vách ngăn,… có thể khiến niêm mạc mũi trở nên nhạy cảm hơn với các yếu tố kích thích và dễ bị viêm mũi dị ứng mãn tính hơn so với các người có cấu trúc mũi bình thường.
• Các yếu tố khác: Ngoài ra, nguy cơ bị viêm mũi dị ứng mãn tính còn có thể tăng lên nếu có những yếu tố như sinh sống trong môi trường ô nhiễm, hệ miễn dịch kém, tính chất công việc phải thường xuyên tiếp xúc với bụi vải, keo dán, hóa chất,…

Nhận biết viêm mũi dị ứng mãn tính

Triệu chứng điển hình nhất của bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính là nghẹt mũi do niêm mạc mũi sưng viêm trong thời gian dài. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gây ra một số triệu chứng khác như hắt hơi, ngứa mũi, ngứa cổ họng,…

Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính:

• Sổ mũi
• Ngứa mũi
• Nghẹt mũi
• Ngứa cổ họng, ngứa mắt
• Ho
• Đau đầu
• Hắt hơi nhiều

Các triệu chứng này kéo dài có thể gây ra một số triệu chứng thứ phát như giảm khứu giác, vị giác, cơ thể mệt mỏi, uể oải và thiếu năng lượng.

Viêm mũi dị ứng mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm mũi dị ứng là bệnh tương đối lành tính. Bệnh lý này hầu như không gây nguy hiểm đến sức khỏe mà chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, sinh hoạt và giấc ngủ.

Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng thực chất là hệ quả từ phản ứng bảo vệ cơ thể của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài, bạn có thể gặp phải một số biến chứng như:

• Viêm xoang: Mô xoang và mũi có mối liên hệ mật thiết. Tình trạng niêm mạc mũi sưng viêm dài ngày có thể gián đoạn quá trình dẫn lưu dịch tiết hô hấp, gây ứ đọng dịch và khiến mô xoang bị sưng viêm.
• Viêm mũi dị ứng bội nhiễm: Dịch nhầy bị ứ đọng trong khoang mũi lâu ngày có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển và gây ra viêm mũi dị ứng bội nhiễm. Khác với viêm mũi dị ứng đơn thuần, tình trạng này thường gây ra các triệu chứng có mức độ nặng và cần phải được điều trị trong thời gian sớm nhất.
• Rối loạn giấc ngủ: Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng có xu hướng bùng phát mạnh vào ban đêm (do nhiệt độ giảm thấp). Tình trạng này có thể gây khó ngủ, ngủ chập chờn và không sâu giấc. Rối loạn giấc ngủ kéo dài tác động tiêu cực đến hoạt động của não bộ, yếu tố tâm lý và thể trạng.
• Hen suyễn: Hen suyễn (hen phế quản) là một trong những biến chứng thường gặp của bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính. Các nghiên cứu cho thấy, viêm mũi dị ứng tái phát nhiều lần, tiến triển dai dẳng có thể khiến phế quản trở nên nhạy cảm và có xu hướng co thắt mạnh khi tiếp xúc với các chất dị ứng.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp khác: Các cơ quan hô hấp đều có tác động qua lại lẫn nhau. Vì vậy hiện tượng sưng viêm niêm mạc mũi kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp như viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm họng và viêm VA.

Ngoài ra, viêm mũi dị ứng mãn tính còn có thể dẫn đến phì đại mũi khiến mũi bị thoái hóa hoặc phù nề gây ngạt mũi/ ngưng thở khi ngủ. Một số trường hợp còn có thể xuất hiện polyp mũi do hiện tượng viêm ở niêm mạc mũi kéo dài trong nhiều năm.

Cách điều trị bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính

Hiện nay, phương pháp điều trị chính đối với bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính là sử dụng thuốc, cách ly với dị nguyên và chăm sóc tại nhà. Trong một số ít trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để chỉnh hình cấu trúc mũi và giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu.

1. Cách ly với dị nguyên

Cách ly với dị nguyên là biện pháp quan trọng trong điều trị viêm mũi dị ứng cấp và mãn tính. Biện pháp này giúp giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu, ngăn ngừa tiến triển của bệnh và hỗ trợ phòng ngừa tái phát.

Ngoài ra, tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng còn giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan phản ứng dị ứng như viêm da cơ địa, hen suyễn và nổi mề đay mẩn ngứa.

Do đó để kiểm soát các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng mãn tính, cần thực hiện các biện pháp cách ly dị nguyên như:

• Tuyệt đối không tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn, hóa chất, nấm mốc,…
• Nên đeo khẩu trang khi di chuyển ngoài trời hoặc đến những nơi đông người – đặc biệt là vào thời điểm có nhiều phấn hoa.
• Sử dụng máy lọc không khí để loại bỏ các chất dị ứng có trong không khí. Ngoài ra, thiết bị lọc không khí còn giúp tạo độ ẩm và làm dịu niêm mạc mũi.
• Nên vệ sinh nhà cửa thường xuyên nhằm làm sạch bụi bẩn tích tụ, loại bỏ ký sinh trùng, nấm mốc và vi khuẩn tồn đọng.
• Giặt mền gối và vỏ bọc nệm định kỳ 3 tháng/ lần.
• Không nên hút thuốc lá và tránh hít khói thuốc thụ động.

Trên thực tế, các rất nhiều dị nguyên có thể gây viêm mũi dị ứng mãn tính và chỉ có một số ít trường hợp xác định được nguyên nhân cụ thể.

2. Sử dụng thuốc Tây

Thuốc Tây thường được sử dụng để cải thiện các triệu chứng do viêm mũi dị ứng gây ra. Tùy thuộc vào biểu hiện lâm sàng, độ tuổi và mức độ đáp ứng, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc sau:

• Thuốc kháng histamine H1: Thuốc kháng histamine có tác dụng ức chế histamine ở thụ thể H1 nhằm ngăn chặn phản ứng dị ứng và giảm nhẹ các triệu chứng do viêm mũi dị ứng gây ra. Thuốc có thể được dùng ở dạng uống hoặc thuốc xịt mũi. Khi sử dụng thuốc dạng uống, bạn có thể gặp phải một số tác dụng phụ như khô miệng, buồn ngủ và kém tập trung.
• Nước muối sinh lý: Nên sử dụng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) rửa mũi thường xuyên nhằm làm dịu niêm mạc hô hấp, hỗ trợ loại bỏ dị nguyên và thúc đẩy quá trình dẫn lưu dịch tiết.
• Thuốc xịt mũi co mạch: Sung huyết mũi là hệ quả do phản ứng dị ứng. Trong trường hợp triệu chứng này có mức độ nặng và không có đáp ứng với thuốc kháng histamine, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc xịt mũi có tác dụng co mạch (Naphazolin/ Oxymetazolin). Các loại thuốc này có tác dụng co mạch nhằm giảm lưu lượng máu tuần hoàn và cải thiện tình trạng sưng viêm niêm mạc mũi. Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng thuốc xịt mũi co mạch trong khoảng 3 ngày. Lạm dụng thuốc có thể gây ra nhiều rủi ro và tác dụng không mong muốn.
• Thuốc xịt mũi corticosteroid: Corticosteroid có tác dụng chống viêm và kháng dị ứng mạnh. Thuốc xịt chứa hoạt chất này có thể giảm nhanh hiện tượng sung huyết mũi và cải thiện các triệu chứng đi kèm. Tương tự thuốc xịt mũi co mạch, thuốc xịt mũi corticosteroid có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nếu lạm dụng như chảy máu, loét niêm mạc mũi, khô mũi, teo mũi,…

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số loại thuốc khác như kháng sinh (trong trường hợp có bội nhiễm), Paracetamol (giảm đau đầu, hạ sốt), thuốc xịt mũi kháng cholinergic,…

3. Thực hiện các mẹo chữa tại nhà

Thực tế, sử dụng thuốc chỉ giúp cải thiện triệu chứng của viêm mũi dị ứng mãn tính và không thể điều trị bệnh hoàn toàn. Hơn nữa, lạm dụng thuốc còn có thể gây ra nhiều rủi ro và tác dụng không mong muốn. Chính vì vậy bên cạnh việc dùng thuốc, bạn nên phối hợp với các mẹo chữa tại nhà để hỗ trợ kiểm soát triệu chứng và hạn chế nguy cơ lạm dụng thuốc.

Các biện pháp cải thiện viêm mũi dị ứng mãn tính ngay tại nhà:

• Nên xông mũi với gừng tươi, tinh dầu khuynh diệp hoặc tràm trà để làm thông khoang mũi, kích thích dịch nhầy thoát ra bên ngoài và hỗ trợ ức chế virus, nấm, vi khuẩn. Ngoài ra, biện pháp này còn giúp giảm lượng dịch tiết hô hấp ứ đọng trong các mô xoang, từ đó làm giảm nguy cơ bị viêm xoang và viêm mũi dị ứng bội nhiễm.
• Uống nước ấm và đảm bảo cung cấp đủ 2 – 2.5 lít nước/ ngày. Bổ sung đủ nước giúp cơ thể giảm mệt mỏi, hỗ trợ làm loãng dịch tiết hô hấp và cải thiện tình trạng nghẹt mũi đáng kể.
• Có thể uống trà bạc hà hoặc trà hoa cúc để cải thiện các triệu chứng ở cổ họng như ho, ngứa họng và khó chịu. Ngoài ra, hợp chất thực vật từ hoa cúc và bạc hà còn giúp tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi và uể oải.
• Chườm khăn ấm hoặc xoa bóp lên vùng mũi có tác dụng dẫn lưu dịch tiết, hỗ trợ giảm nghẹt mũi và khó thở. Khi thực hiện biện pháp này, nên ngồi thẳng hoặc kê gối cao để dịch tiết dễ dàng thoát ra bên ngoài.

4. Phẫu thuật trị viêm mũi dị ứng mãn tính

Viêm mũi dị ứng mãn tính do các vấn đề về cấu trúc mũi – xoang như polyp mũi và lệch vách ngăn thường có tính chất dai dẳng, dễ tái phát và đáp ứng kém với các biện pháp bảo tồn. Vì vậy trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật chỉnh hình cấu trúc mũi để đảm bảo lưu thông mũi – xoang và giảm nhẹ các triệu chứng của viêm mũi dị ứng.

Tuy nhiên, phẫu thuật luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến chứng nguy hiểm. Chính vì vậy, phương pháp này chỉ được thực hiện khi không còn lựa chọn nào khác.

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng mãn tính

Viêm mũi dị ứng nói chung và viêm mũi dị ứng mãn tính đều có tính chất dễ tái phát. Mặc dù hiếm khi đe dọa đến sức khỏe nhưng tình trạng tái phát nhiều lần có thể làm gián đoạn cuộc sống và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp khác.

Vì vậy song song với các phương pháp điều trị và cải thiện, cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh như:

• Tránh tiếp xúc với các yếu tố có khả năng gây dị ứng. Đồng thời nên mang khẩu trang thường xuyên khi đi ra ngoài hoặc đến những nơi đông người.
• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, giặt giũ màn cửa, chăn mền và vỏ bọc đệm định kỳ 3 tháng/ lần.
• Giữ vệ sinh răng miệng, vệ sinh tai và mũi đều đặn.
• Khi thời tiết chuyển lạnh, nên hạn chế di chuyển ngoài trời và giữ ấm cơ thể (đặc biệt là mũi, cổ) để phòng ngừa viêm mũi dị ứng bùng phát.
• Trong trường hợp viêm mũi dị ứng mãn tính có liên quan đến yếu tố nghề nghiệp, nên thay đổi công việc nếu bệnh tái phát quá nhiều lần.
• Trồng nhiều cây xanh để thanh lọc không khí và hỗ trợ loại bỏ dị nguyên.
• Nâng cao hệ miễn dịch có thể làm giảm tần suất và mức độ triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Vì vậy, bạn nên ăn uống điều độ, sinh hoạt khoa học và tập thể dục thường xuyên nhằm cải thiện thể trạng và sức đề kháng.
• Thận trọng khi sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) – đặc biệt là Aspirin. Nhóm thuốc này có thể gây bùng phát cơn hen cấp, nổi mề đay mẩn ngứa và viêm mũi dị ứng trong thời gian sử dụng.

Viêm mũi dị ứng mãn tính là bệnh hô hấp khá phổ biến. Mặc dù không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng bệnh lý này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, giấc ngủ và hiệu suất lao động – làm việc. Vì vậy, bạn nên chủ động thăm khám và điều trị để kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tiến triển của bệnh và dự phòng biến chứng.

Tham khảo thêm: Cách điều trị viêm mũi dị ứng nhanh chóng loại bỏ cảm giác khó chịu

Xem thêm

Bài thuốc viêm xoang Đỗ Minh Đường – “Bí kíp” trị bệnh TẬN GỐC bằng Nam dược quý

Diễn viên Hoa Thúy: “Cho con chữa viêm xoang tại nhà thuốc Đỗ Minh Đường tôi hoàn toàn yên tâm”

Bài thuốc viêm xoang Đỗ Minh Đường – “Bí kíp” trị bệnh TẬN GỐC bằng Nam dược quý